Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng, giúp người lao động đảm bảo quyền lợi khi gặp các rủi ro như mất việc, ốm đau, thai sản và nghỉ hưu. Từ ngày 1/7/2025, Luật BHXH sửa đổi sẽ có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi quan trọng nhằm cải thiện phúc lợi cho người tham gia. Những thay đổi này không chỉ tác động đến mức đóng, mức hưởng mà còn liên quan đến thời gian đóng và độ tuổi hưởng lương hưu. Vì vậy, việc cập nhật thông tin mới nhất về BHXH là điều cần thiết để người lao động chủ động bảo vệ quyền lợi của mình. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm rõ những thay đổi quan trọng của BHXH năm 2025, các chế độ bảo hiểm xã hội hiện hành và hướng dẫn cách thức tham gia BHXH một cách đơn giản, hiệu quả.
Bảo hiểm xã hội là gì?
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một chính sách an sinh xã hội quan trọng do Nhà nước tổ chức và quản lý nhằm đảm bảo thu nhập cho người lao động khi họ gặp phải những rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động, thai sản, thất nghiệp hoặc nghỉ hưu. BHXH giúp người lao động có nguồn thu nhập ổn định khi không còn khả năng lao động hoặc mất việc làm, từ đó góp phần giảm bớt gánh nặng tài chính cho cá nhân và gia đình.
Khái niệm bảo hiểm xã hội
Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, BHXH là hệ thống bảo trợ xã hội được thiết lập nhằm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất khả năng lao động do các yếu tố khách quan. BHXH hoạt động dựa trên nguyên tắc đóng – hưởng, tức là người lao động và người sử dụng lao động phải đóng BHXH trong quá trình làm việc để có thể hưởng trợ cấp khi cần thiết.
Các loại hình bảo hiểm xã hội
BHXH được chia thành hai loại chính:
Bảo hiểm xã hội bắt buộc: Áp dụng cho người lao động làm việc theo hợp đồng lao động tại các doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan nhà nước. Người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng BHXH cùng với người lao động theo tỷ lệ quy định của Nhà nước.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Dành cho những người lao động tự do, hộ kinh doanh cá thể, hoặc bất kỳ ai không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhưng vẫn muốn hưởng chế độ hưu trí và tử tuất. Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ tự đóng theo mức thu nhập lựa chọn.
Đối tượng tham gia BHXH
Tất cả công dân Việt Nam đáp ứng điều kiện theo quy định của pháp luật đều có thể tham gia BHXH, bao gồm:
– Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ 1 tháng trở lên.
– Người làm việc trong các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ.
– Người tham gia BHXH tự nguyện, bao gồm lao động tự do, nông dân, tiểu thương và các đối tượng khác.
– Người nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động có thời hạn từ 1 năm trở lên.
Quyền lợi của người tham gia BHXH
Khi tham gia BHXH, người lao động được hưởng nhiều chế độ bảo hiểm khác nhau, tùy thuộc vào loại BHXH mà họ tham gia, bao gồm:
– Chế độ ốm đau: Hỗ trợ tài chính khi người lao động bị bệnh hoặc tai nạn không do tai nạn lao động.
– Chế độ thai sản: Hỗ trợ phụ nữ mang thai, sinh con hoặc nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi.
– Chế độ hưu trí: Cung cấp lương hưu hàng tháng cho người lao động đủ điều kiện nghỉ hưu.
– Chế độ tử tuất: Hỗ trợ tài chính cho thân nhân của người lao động khi họ qua đời.
– Bảo hiểm thất nghiệp: Giúp người lao động có nguồn thu nhập tạm thời khi mất việc.
– Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp: Hỗ trợ điều trị và bồi thường cho người lao động bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp.
Nguyên tắc đóng và hưởng bảo hiểm xã hội
BHXH hoạt động dựa trên các nguyên tắc cơ bản sau:
– Nguyên tắc đóng – hưởng: Người lao động đóng BHXH trong suốt quá trình làm việc và được hưởng trợ cấp khi gặp rủi ro hoặc đến tuổi nghỉ hưu.
– Mức hưởng tương ứng với mức đóng: Người lao động đóng BHXH càng nhiều, thời gian đóng càng dài thì mức hưởng càng cao.
– Chia sẻ rủi ro giữa các thành viên tham gia: Quỹ BHXH được hình thành từ sự đóng góp của nhiều người lao động, giúp hỗ trợ những người gặp khó khăn trước các rủi ro trong cuộc sống.
Các chế độ bảo hiểm xã hội hiện hành
Bảo hiểm xã hội bao gồm nhiều chế độ nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động trước các rủi ro như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp và tuổi già. Mỗi chế độ đều có những điều kiện hưởng và mức trợ cấp khác nhau, giúp đảm bảo cuộc sống ổn định hơn cho người lao động. Dưới đây là các chế độ bảo hiểm xã hội hiện hành theo quy định mới nhất:
Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình BHXH do Nhà nước quy định, yêu cầu tất cả người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia. Các nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc bao gồm:
- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên.
- Cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang.
- Người quản lý doanh nghiệp có hưởng lương.
- Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam có hợp đồng lao động từ 1 năm trở lên.
Người lao động và doanh nghiệp cùng đóng góp vào quỹ BHXH theo tỷ lệ quy định, để khi gặp rủi ro hoặc đến tuổi nghỉ hưu, họ có thể nhận được trợ cấp theo đúng chính sách.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm xã hội tự nguyện dành cho những cá nhân không thuộc diện bắt buộc nhưng vẫn muốn tham gia để hưởng các chế độ hưu trí và tử tuất.
- Người tham gia có thể lựa chọn mức đóng phù hợp với khả năng tài chính.
- Nhà nước có chính sách hỗ trợ một phần mức đóng cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng khó khăn.
- Người tham gia cần đóng ít nhất 1 năm để đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Bảo hiểm thất nghiệp
Bảo hiểm thất nghiệp giúp người lao động có nguồn thu nhập khi bị mất việc. Điều kiện hưởng bảo hiểm thất nghiệp bao gồm:
- Đã đóng bảo hiểm thất nghiệp ít nhất 12 tháng trong 24 tháng trước khi nghỉ việc.
- Đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp đúng hạn.
- Chưa tìm được việc làm sau khi nghỉ việc.
Mức hưởng bảo hiểm thất nghiệp tính theo 60% mức lương trung bình của 6 tháng gần nhất trước khi mất việc. Người lao động cũng được hỗ trợ đào tạo nghề và giới thiệu việc làm mới.
Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
Chế độ này hỗ trợ người lao động bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp trong quá trình làm việc. Các quyền lợi bao gồm:
- Trợ cấp chi phí y tế và phục hồi chức năng.
- Trợ cấp một lần hoặc hàng tháng tùy theo mức độ suy giảm khả năng lao động.
- Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp nếu không thể tiếp tục công việc cũ.
Chế độ hưu trí và tử tuất
- Chế độ hưu trí: Người lao động đủ điều kiện về tuổi nghỉ hưu và thời gian đóng BHXH sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng. Từ năm 2025, số năm đóng BHXH tối thiểu để nhận lương hưu là 15 năm thay vì 20 năm như trước.
- Chế độ tử tuất: Khi người lao động qua đời, thân nhân sẽ nhận được trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất hàng tháng hoặc một lần tùy trường hợp.
Các chế độ bảo hiểm xã hội giúp đảm bảo an sinh xã hội và giảm bớt gánh nặng tài chính khi người lao động gặp phải rủi ro hoặc đến tuổi nghỉ hưu. Người lao động cần nắm rõ quyền lợi của mình để có kế hoạch tham gia BHXH phù hợp và đảm bảo quyền lợi tối đa.
BHXH hiện nay bao gồm nhiều chế độ hỗ trợ cho người lao động trong các tình huống khác nhau:
- Bảo hiểm ốm đau: Người lao động được hưởng chế độ nghỉ ốm có lương trong thời gian điều trị.
- Bảo hiểm thai sản: Chế độ dành cho phụ nữ mang thai và sinh con, hỗ trợ tài chính trong thời gian nghỉ thai sản.
- Bảo hiểm hưu trí: Người lao động sau khi đủ tuổi nghỉ hưu sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng.
- Bảo hiểm thất nghiệp: Hỗ trợ người lao động khi mất việc, giúp họ có thu nhập trong thời gian tìm việc mới.
- Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp: Cung cấp trợ cấp tài chính và hỗ trợ y tế khi người lao động bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp.
Những thay đổi mới nhất về bảo hiểm xã hội từ năm 2025
Từ năm 2025, nhiều quy định mới về bảo hiểm xã hội sẽ có hiệu lực nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động trong việc tham gia và hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội. Những thay đổi này không chỉ giúp mở rộng diện bao phủ của BHXH mà còn đảm bảo quyền lợi tốt hơn cho người lao động, đặc biệt là những người có thời gian đóng bảo hiểm ngắn. Dưới đây là những điểm đáng chú ý trong chính sách BHXH năm 2025.
Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu
Theo quy định mới, thời gian tối thiểu để hưởng lương hưu sẽ giảm từ 20 năm xuống 15 năm. Điều này giúp mở rộng đối tượng hưởng lương hưu, đặc biệt có lợi cho những lao động lớn tuổi hoặc những người có thời gian làm việc gián đoạn. Mức hưởng lương hưu sẽ được tính theo số năm đóng BHXH, nghĩa là người lao động có thời gian đóng càng dài thì mức hưởng càng cao.
Điều chỉnh mức hưởng lương hưu hàng tháng
Từ năm 2025, mức hưởng lương hưu hàng tháng sẽ được điều chỉnh theo hệ số lạm phát nhằm đảm bảo giá trị thực tế của lương hưu không bị giảm sút theo thời gian. Đồng thời, công thức tính lương hưu cũng có những thay đổi để khuyến khích người lao động đóng BHXH lâu dài. Những người có thời gian đóng BHXH dài hơn mức tối thiểu sẽ được cộng thêm phần trăm vào lương hưu hàng tháng, giúp cải thiện thu nhập khi về hưu.
Quy định mới về rút BHXH một lần
Một trong những thay đổi quan trọng trong Luật BHXH mới là quy định về việc rút BHXH một lần. Theo đó, người lao động sẽ chỉ được rút tối đa 50% số tiền đã đóng vào quỹ hưu trí nếu chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu. Phần còn lại sẽ tiếp tục được bảo lưu để đảm bảo quyền lợi khi người lao động đến tuổi nghỉ hưu. Quy định này nhằm hạn chế tình trạng rút BHXH một lần quá sớm, giúp người lao động có nguồn thu nhập ổn định khi về già.
Giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội
Luật BHXH sửa đổi cũng giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 xuống 75 tuổi. Điều này giúp nhiều người cao tuổi không đủ điều kiện nhận lương hưu có thể nhận trợ cấp hưu trí sớm hơn, giảm bớt khó khăn tài chính khi không còn khả năng lao động. Người lao động không đủ số năm đóng BHXH hoặc không có thu nhập ổn định sẽ được hưởng lợi nhiều từ quy định này.
Điều chỉnh mức đóng BHXH theo hệ số trượt giá
Nhằm đảm bảo giá trị thực của quỹ bảo hiểm xã hội, mức đóng BHXH sẽ được điều chỉnh linh hoạt theo hệ số trượt giá. Cơ chế này giúp quỹ BHXH duy trì được tính bền vững trong dài hạn, tránh tình trạng mất giá trị do lạm phát. Điều này cũng đồng nghĩa với việc mức đóng BHXH hàng tháng có thể tăng nhẹ theo thời gian, nhưng sẽ đảm bảo mức hưởng lương hưu cao hơn khi người lao động về hưu.
Những thay đổi này phản ánh xu hướng cải cách chính sách bảo hiểm xã hội tại Việt Nam nhằm mở rộng đối tượng tham gia, tăng tính linh hoạt và đảm bảo quyền lợi tốt hơn cho người lao động. Người lao động nên cập nhật thông tin mới nhất về BHXH để có kế hoạch đóng bảo hiểm phù hợp, đảm bảo quyền lợi tối đa khi nghỉ hưu.
Lợi ích của bảo hiểm xã hội đối với người lao động
Bảo hiểm xã hội (BHXH) không chỉ là một chính sách an sinh xã hội quan trọng mà còn là một giải pháp tài chính giúp người lao động đảm bảo cuộc sống khi gặp các rủi ro trong công việc và cuộc sống. Khi tham gia BHXH, người lao động có cơ hội hưởng nhiều quyền lợi quan trọng, giúp họ có một cuộc sống ổn định cả khi đang làm việc lẫn khi nghỉ hưu.
Đảm bảo thu nhập khi nghỉ hưu
Một trong những lợi ích lớn nhất của BHXH là chế độ hưu trí. Người lao động sau khi đủ điều kiện về số năm đóng bảo hiểm và độ tuổi nghỉ hưu sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng. Đây là nguồn thu nhập ổn định giúp người lao động có cuộc sống an toàn về tài chính khi không còn khả năng lao động. Quy định mới từ năm 2025 cũng giúp những người lao động có thời gian đóng BHXH ít hơn (tối thiểu 15 năm) vẫn có thể nhận lương hưu.
Hỗ trợ tài chính khi gặp rủi ro
Trong trường hợp người lao động gặp phải rủi ro như tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc mất khả năng lao động, BHXH sẽ chi trả các khoản trợ cấp để hỗ trợ tài chính. Điều này giúp người lao động giảm bớt gánh nặng kinh tế và có điều kiện phục hồi sức khỏe. Các trợ cấp có thể bao gồm trợ cấp một lần, trợ cấp hàng tháng hoặc hỗ trợ phục hồi chức năng lao động tùy vào mức độ suy giảm khả năng lao động.
Chế độ thai sản và chăm sóc sức khỏe
BHXH cũng mang lại nhiều lợi ích đặc biệt cho lao động nữ thông qua chế độ thai sản. Người lao động nữ khi sinh con sẽ được hưởng trợ cấp thai sản, giúp họ có thời gian nghỉ dưỡng mà không bị áp lực tài chính. Ngoài ra, BHXH cũng hỗ trợ lao động nam có vợ sinh con trong những trường hợp cụ thể.
Bảo hiểm y tế đi kèm
Khi tham gia BHXH, người lao động sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT), giúp họ giảm bớt chi phí khám chữa bệnh. Việc tích hợp BHXH và BHYT giúp người lao động dễ dàng tiếp cận các dịch vụ y tế với mức chi phí thấp hơn, giảm thiểu gánh nặng tài chính khi gặp vấn đề về sức khỏe.
Hỗ trợ khi thất nghiệp
Bảo hiểm thất nghiệp là một phần quan trọng của hệ thống BHXH, giúp người lao động có nguồn thu nhập tạm thời trong giai đoạn tìm việc mới. Khi bị mất việc làm, người lao động có thể nhận trợ cấp thất nghiệp và được hỗ trợ đào tạo nghề để nhanh chóng tìm kiếm công việc phù hợp. Điều này giúp giảm bớt những khó khăn về tài chính và duy trì ổn định cuộc sống.
BHXH không chỉ mang lại quyền lợi trước mắt mà còn là sự đảm bảo cho tương lai của người lao động. Việc tham gia BHXH đầy đủ và đúng quy định giúp mỗi cá nhân có cuộc sống an toàn hơn khi đối mặt với các tình huống bất ngờ trong cuộc sống và công việc.
5. Hướng dẫn tham gia và tra cứu bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là quyền lợi quan trọng đối với người lao động. Để đảm bảo quyền lợi của mình, người lao động cần hiểu rõ cách đăng ký, tra cứu thông tin và thực hiện các thủ tục liên quan đến BHXH. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách tham gia và tra cứu BHXH.
Cách đăng ký tham gia BHXH
Tùy thuộc vào loại hình bảo hiểm xã hội mà người lao động muốn tham gia, quy trình đăng ký sẽ khác nhau:
- Đối với BHXH bắt buộc: Người lao động làm việc tại các doanh nghiệp, tổ chức có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên sẽ được doanh nghiệp đóng BHXH theo quy định. Người sử dụng lao động có trách nhiệm đăng ký và đóng BHXH cho người lao động tại cơ quan BHXH địa phương.
- Đối với BHXH tự nguyện: Người lao động tự do có thể đăng ký tham gia BHXH tự nguyện tại các cơ quan BHXH quận, huyện hoặc qua dịch vụ bưu điện. Khi đăng ký, người tham gia cần điền tờ khai theo mẫu và lựa chọn mức đóng phù hợp với thu nhập của mình.
Hướng dẫn tra cứu số BHXH
Người lao động có thể tra cứu số BHXH và quá trình đóng bảo hiểm bằng các cách sau:
- Tra cứu trên website BHXH Việt Nam: Truy cập trang web chính thức của BHXH Việt Nam, nhập thông tin cá nhân và mã số BHXH để kiểm tra.
- Tra cứu qua ứng dụng VssID: Ứng dụng Bảo hiểm xã hội số (VssID) cung cấp thông tin về số BHXH, quá trình đóng bảo hiểm, và các chế độ bảo hiểm mà người lao động đang tham gia.
- Liên hệ trực tiếp cơ quan BHXH: Người lao động có thể đến cơ quan BHXH địa phương để yêu cầu tra cứu thông tin BHXH.
Cách tính mức đóng và hưởng BHXH
Mức đóng BHXH phụ thuộc vào mức lương hoặc thu nhập của người tham gia:
- Đối với BHXH bắt buộc: Người lao động đóng 8% mức lương tháng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Người sử dụng lao động đóng phần còn lại theo quy định.
- Đối với BHXH tự nguyện: Người tham gia có thể lựa chọn mức đóng từ 22% của mức thu nhập hàng tháng do mình đăng ký, với mức tối thiểu bằng chuẩn nghèo khu vực nông thôn và tối đa bằng 20 lần mức lương cơ sở.
- Chế độ hưởng BHXH: Người lao động có thể hưởng các chế độ như lương hưu, trợ cấp ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, tử tuất tùy vào thời gian đóng BHXH và mức đóng.
Thủ tục hưởng chế độ BHXH
Người lao động muốn hưởng các chế độ BHXH cần chuẩn bị hồ sơ và nộp tại cơ quan BHXH hoặc thông qua cổng dịch vụ công quốc gia:
- Hồ sơ bao gồm: Tờ khai hưởng chế độ, giấy tờ chứng minh tình trạng hưởng (giấy khám bệnh, giấy xác nhận mất việc,…), CMND/CCCD và sổ BHXH.
- Thời gian xử lý hồ sơ: Tùy theo chế độ, thời gian giải quyết hồ sơ dao động từ 5-20 ngày làm việc.
Các kênh liên hệ hỗ trợ từ cơ quan BHXH
Người lao động có thể liên hệ cơ quan BHXH để được hỗ trợ thông qua các kênh sau:
- Tổng đài BHXH Việt Nam: Hotline 1900 9068 hỗ trợ các vấn đề về BHXH.
- Cổng thông tin điện tử BHXH: Truy cập https://baohiemxahoi.gov.vn để cập nhật thông tin mới nhất.
- Ứng dụng VssID: Tra cứu thông tin, đăng ký tài khoản BHXH cá nhân.
- Cơ quan BHXH địa phương: Đến trực tiếp BHXH quận/huyện nơi cư trú hoặc làm việc để được hướng dẫn chi tiết.
Bảo hiểm xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động, giúp họ có một cuộc sống ổn định ngay cả khi gặp những rủi ro về sức khỏe, thất nghiệp hay nghỉ hưu. Với những thay đổi mới từ năm 2025, hệ thống BHXH ngày càng linh hoạt hơn, mở rộng đối tượng tham gia và nâng cao mức hỗ trợ cho người lao động. Vì vậy, mỗi cá nhân nên chủ động tìm hiểu, đăng ký và tham gia đầy đủ để đảm bảo quyền lợi tối đa cho bản thân và gia đình.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hãy liên hệ ngay tới Dịch vụ kế toán Wacontre theo Hotline (028) 3820 1213 hoặc gửi mail qua hòm thư tư vấn info@wacontre.com để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng. Với đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm, Wacontre luôn sẵn sàng phục vụ quý khách hàng một cách nhiệt tình và hiệu quả nhất. (Đối với khách hàng Nhật Bản có thể liên hệ qua Hotline: (050) 5534 5505)
