Luật BHXH: Toàn bộ hướng dẫn hưởng chế độ Thai sản & Ốm đau

Cẩm nang Chế độ Thai sản & Ốm đau 2025: Hướng dẫn áp dụng chi tiết theo Luật BHXH mới. Nắm rõ điều kiện, thủ tục và mức hưởng để bảo vệ quyền lợi của bạn. Luật BHXH mới 2025 đã có hiệu lực! Bài viết này là cẩm nang chi tiết về chế độ thai sản 2025 và chế độ ốm đau 2025, hướng dẫn thủ tục hưởng chế độ ốm đau và thai sản để người lao động không bỏ lỡ quyền lợi chính đáng của mình.

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2025 đã chính thức có hiệu lực từ ngày 01/07/2025, mang đến nhiều thay đổi quan trọng nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người lao động. Trong đó, chế độ Thai sản và Ốm đau là hai trong số những quyền lợi thiết thực nhất, trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống của hàng triệu người. Tuy nhiên, các quy định, thủ tục và cách tính hưởng mới có thể khiến nhiều người bỡ ngỡ. Bài viết này chính là cuốn cẩm nang toàn diện nhất, cập nhật mọi thông tin bạn cần biết về chế độ thai sản 2025 và chế độ ốm đau 2025, đi kèm hướng dẫn chi tiết để bạn không bỏ lỡ bất kỳ quyền lợi chính đáng nào của mình.

Chế độ Thai sản và Ốm đau 2025 là gì? Những điểm mới cần nắm

Chế độ Thai sản và Ốm đau là hai chế độ chính sách cốt lõi trong hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam, được quy định trong Luật BHXH. Mục đích của hai chế độ này là hỗ trợ tài chính và đảm bảo thời gian nghỉ ngơi cần thiết cho người lao động khi họ tạm thời mất khả năng lao động do sinh con, chăm sóc con nhỏ, hoặc do bản thân bị ốm đau, tai nạn. Đây là tấm lưới an sinh quan trọng giúp người lao động ổn định cuộc sống và phục hồi sức khỏe để tiếp tục tham gia vào thị trường lao động.

Luật BHXH 2025 ra đời đã mang đến nhiều điểm mới mang tính đột phá, tập trung vào việc gia tăng quyền lợi và đơn giản hóa thủ tục cho người lao động. Những điểm mới nổi bật nhất mà bạn cần nắm vững bao gồm:

• Đơn giản hóa thủ tục hành chính: Tăng cường giải quyết hồ sơ trực tuyến qua ứng dụng VssID và Cổng Dịch vụ công Quốc gia, giảm thiểu giấy tờ không cần thiết.
• Mở rộng quyền lợi cho lao động nam: Tăng thời gian nghỉ và tạo điều kiện linh hoạt hơn cho lao động nam khi vợ sinh con, đề cao vai trò và trách nhiệm của người cha trong gia đình.
• Cách tính mức hưởng có lợi hơn: Một số quy định về cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH được điều chỉnh để phản ánh đúng hơn thu nhập của người lao động, giúp mức hưởng trợ cấp cao hơn.
• Rút ngắn thời gian giải quyết: Quy định rõ ràng và chặt chẽ hơn về thời hạn xử lý hồ sơ của cả doanh nghiệp và cơ quan BHXH, giúp người lao động nhận được tiền trợ cấp nhanh chóng hơn.

Chế độ Thai sản 2025: Quyền lợi và điều kiện hưởng chi tiết

Chế độ thai sản là một trong những chính sách nhân văn và được quan tâm nhất, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé, đồng thời hỗ trợ người lao động ổn định thu nhập trong thời gian nghỉ sinh.

1. Điều kiện hưởng chế độ thai sản theo quy định mới nhất

Phải đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.

Luật BHXH 2025 đã làm rõ hơn một số trường hợp đặc thù:

• Đối với lao động nữ sinh con: Điều kiện 06 tháng đóng BHXH vẫn là yêu cầu tiên quyết. Trường hợp lao động nữ phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám chữa bệnh có thẩm quyền, nếu đã đóng BHXH từ đủ 03 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh, vẫn được hưởng chế độ.
• Khi nhận con nuôi dưới 06 tháng tuổi: Người lao động (cả nam và nữ) nhận con nuôi cũng phải đáp ứng điều kiện đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi nhận con.
• Lao động nam có vợ sinh con: Chỉ cần đang tham gia đóng BHXH là đủ điều kiện hưởng chế độ nghỉ khi vợ sinh.

2. Mức hưởng và cách tính tiền chế độ thai sản năm 2025

Mức hưởng hàng tháng = 100% x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 06 tháng trước khi nghỉ việc hưởng chế độ thai sản.

• Tổng số tiền hưởng khi nghỉ sinh 6 tháng = Mức hưởng hàng tháng x 6

Ví dụ: Chị A có mức bình quân tiền lương đóng BHXH của 6 tháng gần nhất là 8.000.000 VNĐ/tháng. Khi nghỉ sinh, mức hưởng hàng tháng của chị là 100% x 8.000.000 = 8.000.000 VNĐ. Tổng số tiền chị nhận được trong 6 tháng nghỉ sinh là 8.000.000 x 6 = 48.000.000 VNĐ.

Ngoài ra, lao động nữ sinh con còn được nhận trợ cấp một lần. Mức trợ cấp này bằng 02 lần mức lương cơ sở tại tháng lao động nữ sinh con cho mỗi con.

• Ví dụ: Nếu lương cơ sở tại thời điểm sinh là 1.800.000 VNĐ, tiền trợ cấp một lần sẽ là 2 x 1.800.000 = 3.600.000 VNĐ.

3. Quyền lợi mới cho lao động nam khi vợ sinh con

• 05 ngày làm việc cho trường hợp sinh thường một con.
• 07 ngày làm việc khi vợ sinh con phải phẫu thuật, hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi.
• 10 ngày làm việc nếu sinh đôi; từ sinh ba trở lên thì cứ thêm mỗi con được nghỉ thêm 03 ngày làm việc.
• 14 ngày làm việc nếu sinh đôi mà phải phẫu thuật.

Điểm mới đáng chú ý: Thời gian nghỉ này phải được sử dụng trong vòng 30 ngày đầu kể từ ngày vợ sinh con. Mức hưởng cho những ngày nghỉ này được tính bằng mức bình quân tiền lương đóng BHXH của 06 tháng gần nhất chia cho 24 ngày công, sau đó nhân với số ngày nghỉ thực tế.

4. Thời gian nghỉ và các chế độ liên quan khác (khám thai, sẩy thai,…)

• Nghỉ đi khám thai: Lao động nữ được nghỉ việc 05 lần, mỗi lần 01 ngày. Trường hợp ở xa cơ sở y tế hoặc người mang thai có bệnh lý, được nghỉ 02 ngày cho mỗi lần khám.
• Nghỉ khi sảy thai, nạo, hút thai, thai chết lưu hoặc phá thai bệnh lý: Tùy thuộc vào tuổi của thai nhi, người lao động được nghỉ từ 10 đến 50 ngày.
• Chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản: Sau khi hết thời gian nghỉ sinh 6 tháng, trong vòng 30 ngày đầu làm việc trở lại, nếu sức khỏe còn yếu, lao động nữ sẽ được nghỉ thêm từ 05 đến 10 ngày (bao gồm cả ngày nghỉ lễ, Tết, ngày nghỉ hằng tuần). Mức hưởng mỗi ngày bằng 30% mức lương cơ sở.

Chế độ Ốm đau 2025: Tất cả những gì người lao động cần biết

Chế độ ốm đau là sự bảo vệ tài chính cho người lao động khi họ không may bị bệnh tật, tai nạn (không phải tai nạn lao động) và phải nghỉ việc để điều trị.

1. Các trường hợp được hưởng chế độ ốm đau thông thường

• Bị ốm đau, tai nạn (không phải tai nạn lao động) phải nghỉ việc.
• Có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền theo quy định của Bộ Y tế (thường là Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH hoặc Giấy ra viện).

Lưu ý các trường hợp không được hưởng chế độ ốm đau:

• Ốm đau, tai nạn do tự hủy hoại sức khỏe.
• Do say rượu hoặc sử dụng chất ma túy, tiền chất ma túy.
• Người lao động nghỉ việc dưỡng thai.

2. Thời gian nghỉ và mức hưởng chế độ ốm đau tối đa trong năm

• 30 ngày/năm nếu đã đóng BHXH dưới 15 năm.
• 40 ngày/năm nếu đã đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 30 năm.
• 60 ngày/năm nếu đã đóng BHXH từ đủ 30 năm trở lên.

Đối với người lao động làm nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, thời gian nghỉ tối đa sẽ cộng thêm 10 ngày cho mỗi mốc.

Cách tính mức hưởng chế độ ốm đau:

• Mức hưởng = 75% x Mức tiền lương đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ việc.

Ví dụ: Anh B có mức lương đóng BHXH tháng 6/2025 là 10.000.000 VNĐ. Tháng 7/2025 anh nghỉ ốm 5 ngày. Tiền trợ cấp ốm đau của anh được tính như sau:

• Mức hưởng 1 ngày = (75% x 10.000.000) / 24 ngày = 312.500 VNĐ.
• Tổng tiền hưởng cho 5 ngày nghỉ = 312.500 x 5 = 1.562.500 VNĐ.

3. Chế độ khi con ốm: Điều kiện và quyền lợi cho cha, mẹ

• 20 ngày làm việc/năm nếu con dưới 03 tuổi.
• 15 ngày làm việc/năm nếu con từ đủ 03 tuổi đến dưới 07 tuổi.

Trường hợp cả cha và mẹ đều tham gia BHXH, thời gian hưởng của mỗi người sẽ theo quy định trên. Mức hưởng cũng được tính bằng 75% mức tiền lương đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ.

Hướng dẫn thủ tục hưởng chế độ Thai sản và Ốm đau

Luật BHXH 2025 đã đơn giản hóa rất nhiều thủ tục, đặc biệt khuyến khích thực hiện qua kênh trực tuyến.

1. Hồ sơ cần chuẩn bị cho từng chế độ bao gồm những gì?

Đối với chế độ Ốm đau:

• Bản chính hoặc bản sao công chứng Giấy ra viện (nếu điều trị nội trú).
• Bản chính Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH (mẫu C65-HD) (nếu điều trị ngoại trú).

Đối với chế độ Thai sản:

• Bản sao Giấy khai sinh hoặc Giấy chứng sinh của con.
• Trường hợp sinh con phải phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi: Cần thêm tóm tắt bệnh án hoặc giấy ra viện thể hiện nội dung này.
• Trường hợp con mất sau sinh: Cần thêm Giấy chứng tử của con.

2. Quy trình nộp hồ sơ và thời hạn giải quyết năm 2025

• Bước 1: Người lao động nộp hồ sơ cho doanh nghiệp. Trong vòng 45 ngày kể từ ngày trở lại làm việc, NLĐ phải nộp đầy đủ hồ sơ cho bộ phận nhân sự của công ty.
• Bước 2: Doanh nghiệp nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH. Trong vòng 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ từ NLĐ, doanh nghiệp phải lập danh sách (Mẫu 01B-HSB) và nộp toàn bộ hồ sơ lên cơ quan BHXH. Hiện nay, việc nộp hồ sơ được ưu tiên thực hiện qua giao dịch điện tử.
• Bước 3: Cơ quan BHXH giải quyết và chi trả. Cơ quan BHXH sẽ giải quyết hồ sơ trong vòng 04 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Tiền trợ cấp sẽ được chi trả cho người lao động qua hình thức đã đăng ký (tài khoản ngân hàng hoặc nhận trực tiếp).

3. Hướng dẫn cách tra cứu quá trình xử lý hồ sơ BHXH online

VssID – Bảo hiểm xã hội số

1. Đăng nhập vào ứng dụng VssID trên điện thoại.
2. Chọn mục “Quá trình tham gia”.
3. Chọn mục “Thông tin hưởng” và sau đó chọn “Chế độ Ốm đau, Thai sản (ODTS)”.
4. Ứng dụng sẽ hiển thị chi tiết trạng thái hồ sơ của bạn: đã được nộp, đang xử lý, hay đã được duyệt chi.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp (FAQs)

Dưới đây là phần giải đáp chi tiết cho những thắc mắc phổ biến nhất mà người lao động và bộ phận nhân sự thường gặp phải khi áp dụng chế độ Thai sản và Ốm đau theo Luật BHXH 2025.

1. Đang nghỉ việc có được hưởng chế độ thai sản không?

Trả lời: CÓ, nếu bạn đáp ứng đủ điều kiện.

Đây là một trong những quyền lợi rất quan trọng được Luật BHXH 2025 bảo vệ. Cụ thể, nếu bạn đã chấm dứt hợp đồng lao động (nghỉ việc) nhưng sinh con hoặc nhận con nuôi dưới 06 tháng tuổi trong khoảng thời gian 12 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng, bạn vẫn được hưởng chế độ thai sản nếu đáp ứng điều kiện cốt lõi: đã đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận con nuôi.

• Lưu ý quan trọng: Trong trường hợp này, bạn sẽ không nộp hồ sơ qua công ty cũ. Thay vào đó, bạn cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ (bao gồm Sổ BHXH, bản sao Giấy khai sinh của con, và các giấy tờ liên quan khác) và nộp trực tiếp cho cơ quan BHXH tại nơi bạn cư trú (thường trú hoặc tạm trú) để được giải quyết.

2. Nghỉ ốm đau bao nhiêu ngày trong năm thì được BHXH chi trả?

Trả lời: Tùy thuộc vào tổng thời gian bạn đã đóng BHXH.

Luật BHXH 2025 quy định rất rõ về số ngày nghỉ ốm đau (thông thường) tối đa được hưởng trợ cấp trong một năm:

• Tối đa 30 ngày/năm: Nếu bạn đã đóng BHXH dưới 15 năm.
• Tối đa 40 ngày/năm: Nếu bạn đã đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 30 năm.
• Tối đa 60 ngày/năm: Nếu bạn đã đóng BHXH từ đủ 30 năm trở lên.

Nếu bạn nghỉ ốm vượt quá số ngày tối đa này, những ngày nghỉ vượt sẽ không được cơ quan BHXH chi trả. Những ngày đó sẽ được xử lý theo quy chế của công ty, có thể là nghỉ không lương hoặc nghỉ phép năm (nếu còn).

3. Làm thế nào để nhận tiền trợ cấp? (Tiền mặt, tài khoản,…)

Trả lời: Ưu tiên hàng đầu là nhận qua tài khoản ngân hàng (ATM).

Luật BHXH 2025 và các quy định hướng dẫn đều khuyến khích mạnh mẽ việc chi trả trợ cấp an sinh xã hội qua các phương thức không dùng tiền mặt để đảm bảo sự nhanh chóng, minh bạch và chính xác.

• Nhận qua tài khoản cá nhân (ATM): Đây là hình thức được ưu tiên và nhanh nhất. Khi bạn nộp hồ sơ, hãy đảm bảo đã cung cấp chính xác số tài khoản ngân hàng của mình cho công ty (hoặc cho cơ quan BHXH nếu bạn nộp trực tiếp). Tiền sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản của bạn ngay sau khi hồ sơ được duyệt.
• Nhận tiền mặt: Hình thức nhận tiền mặt trực tiếp tại cơ quan bưu điện được ủy quyền vẫn còn, nhưng thường sẽ mất nhiều thời gian hơn do các thủ tục hành chính liên quan. Bạn chỉ nên chọn hình thức này nếu thực sự không có tài khoản ngân hàng.

Để đảm bảo nhận tiền nhanh nhất, bạn nên chủ động mở tài khoản ngân hàng và đăng ký thông tin này với cơ quan BHXH thông qua công ty hoặc trên ứng dụng VssID.

Xem thêm: Bảo hiểm xã hội – Những điểm mới nhất về chế độ BHXH

Việc nắm vững các quy định về chế độ Thai sản và Ốm đau theo Luật BHXH 2025 không chỉ là trách nhiệm mà còn là quyền lợi thiết thực của mỗi người lao động. Các thay đổi trong luật mới đã cho thấy nỗ lực của nhà nước trong việc đơn giản hóa thủ tục, gia tăng phúc lợi và hướng tới một hệ thống an sinh xã hội toàn diện, hiện đại hơn. Việc chủ động tìm hiểu và trang bị kiến thức không chỉ giúp bạn bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình mà còn thể hiện vai trò của một người lao động văn minh trong kỷ nguyên số. Hy vọng rằng cuốn cẩm nang này sẽ là người bạn đồng hành hữu ích, giúp bạn tự tin làm chủ các quyền lợi an sinh của mình.

Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hãy liên hệ ngay tới Dịch vụ kế toán Wacontre theo Hotline (028) 3820 1213 hoặc gửi mail qua hòm thư tư vấn info@wacontre.com để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng. Với đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm, Wacontre luôn sẵn sàng phục vụ quý khách hàng một cách nhiệt tình và hiệu quả nhất. (Đối với khách hàng Nhật Bản có thể liên hệ qua Hotline: (050) 5534 5505).